Samorządowe Przedszkole Nr 51 w Krakowie
ul. Estońska 2, 30-652 Kraków, email: p51@mjo.krakow.pl, tel./fax: tel: (12) 655 20 96
Agresja to już nie jest zwykły wybuch, to chęć niszczenia. Może być wyrażana bezpośrednio przez napaść(bicie, kopanie, gryzienie) lub atak słowny (przekleństwa, krzyki, kłótnie groźby). Kiedy dziecko obmawia innych, przezywa, ośmiesza, złośliwie plotkuje, namawia innych do robienia złych rzeczy – mówimy o agresji wyrażanej pośrednio. Do agresywnych zachowań należy również notoryczne buntowanie się, sprzeciwianie poleceniom, odmawianie współpracy w każdej sytuacji(tzw. bierna agresja).
Każde dziecko od czasu do czasu zachowuje się agresywnie. W ramach eksperymentowania dziecko próbuje różnych rzeczy, w tym również zachowań agresywnych. Nie jest jednak dobrze, gdy zachowania agresywne stają się stałym lub powtarzającym się sposobem postępowania. Niepokoić powinny też zachowania bardzo destrukcyjne, zagrażające dziecku lub komuś z jego otoczenia, albo takie, których celem jest zrobienie czegoś bez wyraźnej przyczyny (np. niszczenie przedmiotów, męczenie zwierząt, bicie młodszego brata).
PRZYCZYNY AGRESJI
Reakcja na frustracje(zakaz, trudność w osiągnięciu zamierzonego celu)
Frustracja może być związana z:
-
niezaspokojoną potrzebą miłości, brakiem poczucia bezpieczeństwa wynikającym z braku ciepła rodzinnego. Każde dziecko potrzebuje kontaktu z rodzicami. Jeżeli ma go za mało, przestaje czuć się kochane i chronione. Aby uniknąć przeżywania smutku i żalu, staje się agresywne i złe na cały świat.
-
brakiem jasnych zasad panujących w domu i niekonsekwentne stosowanie metod wychowawczych- dziecko nie wie, co się od niego oczekuje, co mu wolno, a czego nie.
-
stawianiem przed dzieckiem zbyt dużych wymagań- przymus dążenia do doskonałości powoduje, że dziecko stale czuje się niedoskonałe, nie potrafi cieszyć się z tego co robi, bo zawsze widzi jakieś braki, żyje z poczuciem klęski.
-
z lękiem zaszczepionym przez nieufnych rodziców, pozbawionych wiary w ludzi. Pożywką dla agresji jest lęk przed opuszczeniem, samotnością, porażką, który sprawia, że dziecko czuje się słabe i niewiele warte.
Zachowania naśladowcze
Dzieci w zabawie i relacjach z innymi naśladują zachowania, które obserwują u najbliższych, kolegów i w mediach. Przyczyną agresji mogą być.
-
niewłaściwe wzorce rozwiązywania konfliktów
Dziecko uczy się przez naśladownictwo. Krzyki, wściekłość, obrażanie się na siebie, stosowanie przemocy fizycznej to zachowania, które dziecko może przejmować od rodziców lub od swojego starszego rodzeństwa.
-
oglądanie nieodpowiednich programów w telewizji.
Każda scena zawierająca agresję jest trudna do przyjęcia dla dziecka i powoduje uraz.
Zachowania instrumentalne
Dziecko stara się przez czynności agresywne zrealizować cel.
Często przyczyną tego jest nieprzemyślane postępowanie dorosłych – ustępowanie dziecku, kiedy reaguje agresją. Dziecko będzie powtarzało te zachowania, bo prowadzą do pożądanego rezultatu.
Niekiedy celem zachowań agresywnych jest zwrócenie na siebie uwagi, zainteresowania ze strony rodziców.
Należy pamiętać, że agresji nie można wyleczyć drogą pobłażliwości w nadziei, że kiedyś wyczerpie się skłonność do niej.
Podstawową zasadą wychowawczą przeciwko agresji jest nie wzmacnianie jej.
WSKAZÓWKI
Aby dziecko nauczyło się kontrolować agresywne impulsy, nabrało pewności siebie i było pogodne, należałoby egzekwować poniższe zasady i wymagania:
-
stwórz jasny system nakazów i zakazów.
-
wprowadź konsekwentny system kar i nagród, ale pamiętaj, że kary nie mogą być niesprawiedliwe i poniżające dziecko, kara musi być głęboko przemyślana i uzasadniona. Kara jest szkodliwa, gdy spada na dziecko nieoczekiwanie, jako następstwo wykroczeń wobec nieznanych mu wymagań. Nagrody powinny być stosowane z umiarem i taktem pedagogicznym,
-
nie narzucaj swoich poglądów, przekonań i argumentów, pomóż zbudować jasny system wartości,
-
bądź przykładem, stwórz atmosferę troski, bezpieczeństwa i akceptacji,
-
słowa krytyki kieruj na zachowanie dziecka, a nie na osobę,
-
naucz się wysłuchiwać dziecko, rozmawiaj z nim, nie lekceważ jego problemów,
-
miej czas dla dziecka, wskaż skuteczne sposoby radzenia sobie ze stresem, lękiem, gniewem ,
-
pamiętaj, dziecku też wolno popełnić błąd, pomóż mu go naprawić,
-
naucz dziecko podstaw prawidłowej komunikacji, porozmawiaj z nim o potrzebie bycia akceptowanym w grupie i o różnych sposobach zwracania na siebie uwagi, ustalcie, które z nich są dobre, a które mogą być niebezpieczne dla zdrowia a nawet życia,
-
pomóż mu radzić sobie w sytuacji nacisku ze strony rówieśników, znajdźcie sposoby skutecznego odmawiania,
-
pomóż dziecku dobrze czuć się ze sobą: zauważaj i doceniaj to co robi dobrze i pomagaj mu dostrzec jego słabe i mocne strony.
„ Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi... Przyjacielem jest ten, kto wie o Tobie wszystko, a mimo to nie przestaje kochać.” Bądź takim przyjacielem dziecka.
Literatura:
-
A. Kozłowska, „ Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego” wyd. „Żak”1996
-
Z. Skorny, „ Formy i źródła agresji u dzieci i młodzieży. W: Psychologia wychowawcza, wyd. WSiP 1976
-
J. Ranschburg, „Lęk, gniew, agresja”, wyd. WSiP 1993
Opracowała:
mgr Sylwia Biernacik
